De pestdokter

Bij het middeleeuwse evenement van afgelopen weekend liep ook een pestdokter, een man met een vogelmasker op. Ik wist meteen dat het een pestdokter was maar ik wist er ook niet zoveel van. Ja dat het iets met de pest te maken had, voorkomen van besmetting of zo maar heb het toch maar even opgezocht een nagelezen in National Geographic wat ze er over schrijven.
Tenslotte is een mens nooit oud genoeg om wat te lezen toch…..

Waarom droegen artsen vogelmaskers tijdens pestuitbraken?

Tijdens uitbraken van de pest in de zeventiende eeuw droegen Europese pestmeesters maskers met lange snavels leren handschoenen en lange mantels in een poging om zich tegen de ziekte te beschermen hun welbekende voorkomen zoals in deze gravure uit 1656 van een romeinse pestdokter is te zien roept tot op de dag van vandaag afgrijzen op
Ooit was de pest de meest gevreesde ziekte op aarde. Honderden miljoenen mensen moesten een besmetting bekopen met de dood. Zieken kregen te maken met opgezwollen lymfeklieren, zwarte zweren op het lichaam en tal van andere gruwelijke symptomen.

In het Europa van de zeventiende eeuw droegen ‘pestmeesters’, die de zieken verzorgden, een kostuum dat uitstraalde dat er niet te licht gedacht moest worden over de pest. Ze kleedden zich van top tot teen in een lang gewaad en droegen een masker met een lange, vogelachtige snavel. De grote vraag is: waarom?

Het ontstaan van het snavelmasker

Tijdens uitbraken van de builenpest in de zeventiende eeuw, een variant die Europa eeuwenlang in zijn greep hield, werden zogenaamde pestmeesters ingezet. Hoewel ze maar over weinig medische kennis beschikten, behandelden ze zieken zo goed en zo kwaad als ze konden. Doktoren schreven brouwsels voor die bescherming tegen de pest moesten bieden, maar ze stelden ook testamenten op en verrichtten autopsies. Altijd droegen ze een snavelmasker.
De bedenker van het kostuum was Charles de Lorme, een arts die in de zeventiende eeuw werkte voor leden van talloze Europese vorstenhuizen, onder wie de extravagante Franse koning Lodewijk XIV. Volgens De Lorme deden vakgenoten er goed aan zich aan de volgende kledingvoorschriften te houden: een mantel ingesmeerd met geurige was, een kniebroek (culotte) die aan hoge laarzen was bevestigd, een ingestopt overhemd en een hoed en handschoenen van geitenleer.

Van beschermend masker tot carnavalsoutfit

Maar de hoofdtooi sprong het meest in het oog: pestmeesters droegen een bril, zo schreef De Lorme, en een masker met een snuit ‘van vijftien centimeter lengte in de vorm van een snavel, gevuld met parfum en met slechts twee gaten bij de neus die voldoende zijn om adem te halen en om samen met de lucht het aroma van de ingesloten kruiden in het voorste gedeelte van de snavel mee te voeren’.
Hoewel de outfit door pestmeesters in heel Europa werd gedragen, maakte de aanblik ervan vooral in Italië veel indruk. Zozeer zelfs dat pestmeester een bekende figuur werd in de commedia dell’arte – het Italiaanse beroepstheater – en tijdens carnavalsvieringen. Ook vandaag de dag zijn het kostuum en het masker van de pestmeester in Italië nog populaire carnavalsuitdossingen.